Najlepszy jadłospis dla niemowlęcia w pierwszych miesiącach życia bazuje na mleku mamy. Zaleca się, by naturalne karmienie piersią utrzymywać, jako podstawę żywienia, przez pierwszych 6 miesięcy. Stopniowe rozszerzenie diety należy oprzeć na zasadach zawartych w schemacie żywienia niemowląt, indywidualnej obserwacji maluszka oraz na poradach pediatry.

Czym jest schemat żywienia niemowląt?

Warto wiedzieć, czym jest i dlaczego tak ważny jest schemat żywienia niemowląt. Opracowany przez specjalistów z zakresu dietetyki i gastroenterologii dziecięcej, ma ułatwić prawidłowe wprowadzanie nowych produktów do diety dziecka. Propaguje, jako najzdrowsze, naturalne karmienie w okresie niemowlęcym. Założenia schematu uwzględniają najważniejsze kryteria, takie jak:

  • wielkość porcji i ilość posiłków podawanych niemowlęciu w ciągu doby,
  • umiejętności i nawyki żywieniowe właściwe dla danego etapu rozwoju,
  • rodzaj, konsystencję i kolejność wprowadzania produktów rozszerzających dietę niemowlęcia.

Schemat żywienia niemowląt jest częścią programowania metabolicznego, którego celem jest profilaktyka alergii oraz chorób cywilizacyjnych i metabolicznych (np. cukrzyca czy otyłość).

Rozszerzanie diety niemowlaka – główne założenia

Niezależnie od źródeł wiedzy, zawsze podkreśla się ogromne znaczenie karmienia piersią – specjaliści zalecają, aby w miarę możliwości mleko mamy było wyłącznym posiłkiem do 6. miesiąca. W uzasadnionych przypadkach, po konsultacji pediatrycznej, dietetycznej, można wprowadzać inne pokarmy – najwcześniej po 17. tygodniu życia. Zawsze należy uwzględniać zalecenia lekarskie, wskazówki zawarte w schemacie żywienia niemowląt oraz indywidualne potrzeby dziecka.

Wiele cennych informacji na ten temat znajdziemy w artykule Rozszerzanie diety niemowląt.

Kiedy wprowadzać nowe pokarmy do diety dziecka?

Poza schematem żywienia niemowlaka kluczowe znaczenie ma indywidualny rozwój maluszka. We wspomnianym artykule opisano kilka istotnych zachowań dziecka, które wskazują na to, że nadszedł czas na stopniowe rozszerzenie diety:

  • niemowlę potrafi utrzymać sztywno główkę i siedzieć z podparciem,
  • dziecko jest zainteresowanie posiłkami rodziców,
  • samo wkłada przedmioty do buzi,
  • otwiera buzię do jedzenia,
  • nie wypycha językiem pokarmu,
  • wykazuje zainteresowanie jedzeniem z łyżeczki,
  • nie jest syte po posiłkach tylko z mleka.

Jak dobrze rozpocząć rozszerzanie diety niemowlęcia?

Przede wszystkim w dobrym momencie i cierpliwie. Stresujący start może opóźnić wprowadzanie nowych pokarmów do żywienia niemowlaka. Dlatego należy pamiętać, aby:

  • dziecko było w dobrym nastroju, zdrowe, wyspane,
  • niemowlę nie powinno być ani bardzo głodne ani najedzone,
  • cierpliwie próbować – pierwsze próby jedzenia innych posiłków z łyżeczki to nie lada wyzwanie dla dziecka.
niemowlę karmione przez osobę dorosłą z ręki

Rozszerzanie diety – jak to zrobić?

Najistotniejszym zagadnieniem jest kolejność wprowadzania nowych pokarmów. Schemat żywienia niemowląt pozostawia pewną dowolność, choć ze względu na specyfikę tolerancji smakowej zaleca się najpierw warzywa, przed słodkimi i chętniej zajadanymi owocami.

Nowe pokarmy należy podawać dziecku łyżeczką, a nie przez smoczek, nawet jeśli są to półpłynne kaszki czy przeciery owocowe. Łyżeczkę dobieramy starannie, powinna być specjalnie przystosowana do karmienia niemowląt. Rozszerzenie diety ma być przyjemne, a zbyt duża, zimna metalowa łyżka to niezbyt dobry początek. Wąska, dość płaska łyżeczka z zaokrąglonymi brzegami będzie lepiej pasowała do buzi małego smakosza.

Kiedy mamy już odpowiednią łyżeczkę, nastawienie i wiedzę na temat pierwszych produktów dla niemowlęcia, warto trzymać się pewnych zasad:

  • rozszerzanie diety niemowlaka powinno odbywać się stopniowo – podajemy jeden nowy produkt i przez kilka dni obserwujemy reakcje dziecka,
  • zaczynamy od jednej łyżeczki, w ciągu kolejnych dni zwiększamy nieco ilość nowego przysmaku,
  • wprowadzamy nowości cierpliwie – nawet jeśli niemowlę początkowo niechętnie podchodzi do rozszerzenia diety,
  • w pierwszej kolejności rozszerzamy dietę o produkty jednoskładnikowe (np. marchewka lub dynia),
  • po upływie kilku dni do żywienia niemowlaka wprowadza się dwuskładnikowe posiłki (np. marchewka z ziemniakiem itp.), schemat obserwacji i zwiększania porcji jest taki sam,
  • na tym etapie można też wzbogacić dietę niewielkimi porcjami pierwszych soczków owocowych dla niemowląt,
  • kiedy maluszek bez problemów zajada pierwsze warzywa i owoce, czas na rozszerzenie diety o obiadki z dodatkiem mięsa lub ryby (np. delikatna dynia z indykiem),
  • kiedy maluszek zjada już cały obiadek warzywny lub danie z mięsem, można wprowadzić do jadłospisu kaszki – mleczne, bezmleczne, jaglaną, kukurydzianą, ryżową, zachowując wszelkie znane już zasady – stopniowo, w małych ilościach, obserwując reakcje,
  • pełny posiłek warzywno-mięsny lub pełna porcja kaszki zastępują jedno karmienie mlekiem modyfikowanym lub naturalne; na tym etapie, dzieci karmione mlekiem modyfikowanym, mogą przechodzić z początkowej mieszanki na mleko następne, natomiast niemowlęta karmione naturalnie powinny nadal pić mleko mamy,
  • kiedy w diecie niemowlaka pojawia się więcej pokarmów stałych, należy dodatkowo podawać płyny, np. herbatki dla niemowląt,
  • pamiętamy o tym, że zgodnie z zaleceniami schematu żywienia niemowląt, nie należy solić i dosładzać gotowych dań dla maluszków.

Żywienie niemowlaka – zmiana konsystencji

Rozszerzenie diety to nie tylko nowe składniki i więcej wartości odżywczych. To również zmiana gęstości i konsystencji posiłku. Poza smakiem jest to najistotniejsza zmiana dla maluszka.

W pierwszych 4-6 miesiącach życia dziecko przyjmuje posiłki płynne – uczy się ssania i przełykania. Wprowadzenie przecierów z warzyw lub owoców wymaga nabycia nowej umiejętności – zjadania z łyżeczki i „przemielenia” w buzi gładkiego musu (4-7. miesiąc). Rozszerzanie diety po 7. miesiącu to posiłki z drobnymi cząstkami, które wymagają żucia, gryzienia. Dziecko dostaje również pierwsze jedzenie do samodzielnego jedzenia, np. delikatne chrupki. Po 12. miesiącu nowe umiejętności są doskonalone, a proces nauki jedzenia stabilizuje się do ok. 2. roku życia.

Rozszerzanie diety – alergie i nietolerancje pokarmowe

Rozszerzenie diety niemowlaka o produkty z glutenem wzbudza wiele wątpliwości. Zgodnie ze schematem żywienia niemowląt nie ma przeciwwskazań do wprowadzenia posiłków z glutenem po ukończeniu 4. miesiąca życia, nie później niż do 1. urodzin maluszka. Oczywiście obowiązują zalecenia związane ze stopniowym wprowadzaniem i obserwacją reakcji. Na dobry początek można podać np. kaszkę orkiszową lub pszenną.

Podwyższone ryzyko alergii również nie powinno hamować procesu rozszerzania diety niemowlaka. Potencjalne ryzyko minimalizuje się poprzez ostrożniejsze wprowadzanie pojedynczych, nowych składników i baczną obserwację dziecka. Wyjątkiem są potwierdzone alergie, np. na białko mleka, eliminujące od razu z diety maluszka produkty mleczne.