Czy możemy wpłynąć na nasze sny?

Sen to jeden z nieodłącznych elementów naszego życia, a dla wielu osób jedna z przyjemniejszych części doby. Zdrowy, nieprzerywany sen pozwala naszemu organizmowi wypocząć i się zregenerować po trudnym dniu. Wpływa nie tylko na lepsze samopoczucie fizyczne, ale także psychiczne. Gdy rano budzimy się wypoczęci, mamy lepszy nastrój i koncentrację. Z kolei niewyspanie może powodować rozdrażnienie i problemy z wydajnością.

O wpływie spania na nasze zdrowie wiemy już bardzo dużo. Wciąż zagadkową dziedziną jednak pozostają marzenia senne, czyli to, co nam się śni. Skąd się biorą sny? Czy możemy w jakiś sposób na nie wpływać? I jak radzić sobie z koszmarami oraz paraliżem sennym?

Skąd się biorą sny?

Powyższe pytanie zadają sobie zarówno naukowcy, lekarze, jak i zwykli ludzie. W starożytności snom przypisywano metafizyczne znaczenie, ale wraz z rozwojem nauki i metod badawczych psycholodzy i neurolodzy mogli wniknąć w to, jakie procesy rządzą ich powstawaniem. Duży postęp w tej dziedzinie osiągnięto także dzięki badaniom obrazowym i elektrofizjologicznym, przedstawiającym funkcje mózgu w poszczególnych fazach snu.

Czym zatem są sny? Od strony naukowej – to konkretny stan czynnościowy naszego mózgu mający miejsce w tak zwanej fazie snu REM. To najgłębsza faza snu, w trakcie której dochodzi do rozluźnienia prawie wszystkich mięśni naszego ciała, podczas gdy mózg nadal pozostaje aktywny. Mówiąc w uproszczeniu – ciało śpi, a mózg nie.

Aktywność hipokampu, czyli obszaru mózgu odpowiadającego za emocje, wyobraźnię i pamięć powoduje, że w fazie snu REM zaczyna on przetwarzać informacje. Mogą to być informacje nabyte w ciągu dnia, ale też rzeczy, które aktualnie zaprzątają nasz umysł. To, co nam się śni jest często odzwierciedleniem naszej obecnej sytuacji, zdarzeń, które miały miejsce lub których spodziewamy się w przyszłości. Bywa i tak, że sny nie mają żadnego odbicia w rzeczywistości, są nielogiczne i chaotyczne. Co zatem wpływa na przebieg snów? Czy mamy na to jakiś świadomy wpływ?

Czy możemy świadomie wpływać na nasze sny?

Spore zainteresowanie budzi kwestia możliwości kontrolowania snów. Temat ten wciąż pozostaje otwarty, jednak uznajemy, że można wpłynąć na to, co faktycznie nam się przyśni. Jeśli przed zaśnięciem będziemy poddani działaniu różnych bodźców lub silnych emocji (np. przy oglądaniu filmu), to nasz mózg zapisze te wydarzenia i jest duża szansa, że nasze przygody senne będą podobne do tych, które przeżywali bohaterowie danej produkcji

Wiele osób stara się przed snem czytać, słuchać relaksacyjnej muzyki lub rozmyślać o czymś konkretnym. W ten sposób możemy sprawić, że nasze sny będą przyjemne i interesujące. Z kolei rozmyślanie i zadręczanie się problemami wieczorową porą, może skutkować wystąpieniem przykrych snów, a nawet koszmarów. Niestety, ludzka psychika działa w taki sposób, że najgorsze, najbardziej traumatyczne przeżycia spycha do podświadomości. W ten sposób jesteśmy w stanie funkcjonować pomimo strasznych przeżyć. Czujemy niejako, jakby one nie dotyczyły nas, jakby działy się obok. Nieprzepracowane tragedie mogą do nas wracać właśnie w formie trudnych snów i koszmarów. Taka sytuacja wymaga ingerencji psychologa.

A co powiedzieć o świadomym śnie? To sytuacja, w której jesteśmy świadomi tego, że w tej chwili śnimy i możemy niejako kreować przebieg snu. Ponoć im częściej korzystamy z tej funkcji mózgu, tym łatwiej nam przejść w świadomy sen i go kontrolować. Wpływ na to ma też nasz tryb życia – gdy o siebie dbamy, zarówno pod względem psychicznym, jak i fizycznym – możemy liczyć na wyraźne, świadome sny. Ile w tym prawdy? Trudno ocenić.

Paraliż senny – czym jest i jak sobie z nim radzić?

Niestety nie wszyscy mogą cieszyć się z orzeźwiającego snu. Mowa tu o osobach cierpiących na zaburzenia snu – bezsenność, zapadanie w płytki sen, częste wybudzanie nocą. Taki zaburzony rytm nie przynosi spodziewanego odpoczynku, a wręcz przeciwnie – dodatkowo męczy, skutkuje rozstrojem nerwowym, a może nawet pogłębiać zaburzenia natury psychicznej i emocjonalnej. Nic dziwnego, że w naszym zestresowanym społeczeństwie tak wiele osób korzysta ze środków farmakologicznych, aby przespać noc.

Paraliż senny to szczególnie nieprzyjemne zaburzenie snu. Polega ono na chwilowej utracie kontroli nad mięśniami, które ma miejsce podczas wybudzania i tuż po nim. Osoby dotknięte paraliżem sennym są w pełni świadome, niemniej nie mogą się ruszyć, czują ucisk w klatce piersiowej, co utrudnia oddychanie, mogą też czuć zawroty głowy i szumy uszne. Ci, którzy doświadczają tego po raz pierwszy, czują ogromny lęk i narastającą panikę. Taka sytuacja może trwać od kilkunastu sekund do kilku minut, ale osoba dotknięta paraliżem sennym czuje, jakby to trwało wieczność.

>> Czytaj więcej o paraliżu sennym

Paraliż senny nie jest sam w sobie chorobą. To raczej swego rodzaju błąd neurologiczny podczas procesu budzenia się. Istnieją też pewne łatwe sposoby na zminimalizowanie ryzyka występowania paraliżu sennego.

Bez wątpienia proces formowania się snów i marzeń sennych nadal pozostaje dla nas zagadką. Mózg ludzki to niesamowite dzieło stwórcze, które pewnie jeszcze nieraz zaskoczy nas swoimi możliwościami i funkcjami.